"Qaykalak"

ПрикладнMunchoq toʼqish texnikasi yordamida Surxondaryo ayollari, ayniqsa, toʼydan keyin koʼp taqadigan koʼplab turdagi koʼkrakusti va boʼyin taqinchoqlari ishlangan. Ular oʼz sohibasini yovuz kuchlar, nazar-nafasdan saqlab, naslni davom ettirish uchun salomatliklarini himoyalagan. Muqaddas kuchga ega oʼziga xos koʼrinishdagi bunday taqinchoqlar sirasiga «xapamat» va «gulband» deb nomlanib, oʼzaro birlashtirib toʼqilgan yoki rang-barang munchoqlardan toʼrsimon shaklda toʼqilgan. «Xapamat» soʼzi aslida tojikcha «xafa» (qaygʼu) va «band» (uzoqlashtirish, aritish) soʼzlaridan olingan boʼlsada, bu taqinchoqni asosan qoʼngʼirot urugʼi ayollari taqib yurishgan. Mazkur taqinchoqlardagi naqshlar taqinchoqning tayyorlanish texnikasiga bogʼliq boʼlib, aksariyat handasaviy shakllardan iborat boʼlgan. Ipga terilgan oq, qizil, sariq, moviy, qora rangdagi rangli munchoq shodalari oʼzaro birlashtirilib, romb, uchburchak, trapetsiya kabi handasaviy shakllar hosil qilingan. Bir qarashda sodda koʼringan ushbu handasaviy shakllar oʼrtasida xalqning atrof-olam toʼgʼrisidagi afsonalarga asoslangan tasavvuri aks ettirilgan.