Ornament nomi yo’qolgan

O’zbek kashtachiligining mashhurligi nafaqat uyni bezashda egallagan o’rni, balki vujudga kelgan urf-odat va marosimlar bilan ham izohlanadi. So’zana (igna so’zidan olingan), asosan, O’zbekistonning qadimgi o’troq dehqonchilik madaniyati shakllangan shaharlari va yirik qishloqlarida, savdo va hunarmandchilik markazlarida (Xorazmdan tashqari) tarqalgan. Shahar aholisi orasida qo’lda tikilgan so’zana panellari katta bo’lib, turar-joy o’lchamiga moslashgan.

Samarqand mahsulotlarining koloriti (xilma-xilligi) qizg’in va qat’iy rang yechimlari bilan ajralib turadi. Jizzaxniki kabi Samarqand so’zanasida ham bezakli gulchambar bilan hoshiyalangan yirik to’pbarggullarga alohida e’tibor berilgan. Ushbu kompozitsiyali kashta naqshlarining asl ma’nosi – lola, shuningdek, uyurmalangan elementlari – yomon ko’zdan asrash vazifasini bajaradigan to’pbarggul atrofidagi gajaklar anchadan beri unutilgan. Keyinchalik bu gajaklar kuchukbachcha deb atala boshlandi. Ba’zi ekspertlar naqshning ma’nosini zardushtiylik bilan bog’lab, buni zardushtiylikda it insonni yovuz ruhlardan himoya qiluvchi mavjudot, deb hisoblagani bilan izohlaydilar.