"To‘pbarggul"

Toshkent maktabining kashtachilik buyumlari repertuari turli xildir. Ular Ichida o‘ziga xos turlardan biri gulko‘rpa (ya’ni gulli ko‘rpa) hisoblanadi, u yangi turmush qurganlarning ko‘rpa-to‘shagi uchun ishlatilgan, keyin esa ularning xonasining ichki qismi uchun devor bezaklari sifatida ishlatilgan. Ma’lumki, o‘zbek to‘ylarida kashtachilik muhim o‘rin tutgan. Toshkentda gulko‘rpa nikoh to‘shagining ajralmas qismi bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan u o‘zining asl funktsiyasini yo‘qotadi va yangi turmush qurganlar xonasining devorlari uchun dekorga aylanadi.

Gulko‘rpaning bu kompozitsiyasi markazida to‘pbarggul mavjud bo‘lib, uning burchaklarida to‘rtta gul butalari tasvirlangan. Bezak motivlari uchun gul butalaridan foydalanish Toshkent kashtachiliga xosdir.

Dekoratsiyada qo‘llaniladigan girdobli to‘pbarggul ikki elementdan iborat gulchambar bilan hoshiyalangan – “qalampir nusxa” va “anor guli”. Ushbu elementlarning almashinishi anor naqshining bag‘rikenglik, qalampir naqshining tumor sifatida xizmat qilganligi bilan bog‘liq. Mahalliy aholining fikriga ko‘ra, agar achchiq qalampir yoki ularning guldastalari ruhlarni – jin, albasti va boshqalarni qo‘rqitish uchun sehrli kuchga ega bo‘lsa, anor qadimdan hayot, mo‘l-ko‘llik, unumdorlik va sevgi ramzi sifatida talqin qilingan.