"Yulduz"

Oqenli gilami bir urugʼdan tarqalgan oʼzbek elatlari (qoʼngʼirotlar, laqaylar)ga xos anʼanalarni ifodalaydi. Oqenli gilam toʼqish texnikasidagi oʼziga xoslik – toʼqimachilik dastgohi va qoʼlda kashta tikish uslubining uygʼunlashuvida. Kashta naqshlari gilamning asosan och tusli sidirgʼa qismiga tikilgan, matoli qismi esa odatda toʼq jigarrang yoki toʼq qizil rangda boʼlgan. Аlohida boʼlaklardan tayyorlanadigan tuksiz gilamlarning enini belgilashda qoʼngʼirotlar xuddi boshqa yarimoʼtroq elatlar kabi «en» degan terminni ishlatishgan, bu gilamning qay darajada kengligini bildiradi. Bir en bitta boʼlakning kengligiga teng boʼlgan, gilam nomi ham shu oʼlchov tushunchasidan olingan.

Oqenli gilamlarning naqshlari girihiy (geometrik), zoomorf (jonivorlar shakllari) va kamdan-kam oʼsimliknusxa shaklda boʼladi. Girihiy shakllar sodda, kesilgan chiziqlardan tuzilgan zinali romblar, W va S-simon shakllar, sakkizqirrali yulduzlar, uchburchaklar, tabiiy va astral kuchlar timsollari – xochlar, toʼrtburchaklar, kesishgan chiziqlar shaklidagi naqshlardan iborat. Qoʼngʼirotlar xuddi boshqa elatlar kabi tez-tez bir joydan boshqa joyga koʼchib yurishgan va shu sababli ularning turar-joylari mobillashgan, yaʼni oʼrnatib, yana yigʼishtirish mumkin boʼlgan oʼtovlardan iborat boʼlgan. Qoʼngʼirotlar laqaylar avvallari koʼchish paytida hamisha osmondagi yulduzlar, kun chiqish va kun botar taraflarga qarab yoʼl topganlar. Samoviy jismlar bilan doimiy bogʼliqlik anʼanaviy toʼqimachilik, jumladan gilamdoʼzlik buyumlariga ham taʼsir koʼrsatgan. Gilamdoʼz ayollar juldiz (yulduz) deb ataydigan sakkizqirrali ushbu naqsh ham bunga misol boʼla oladi.