"Qoʼchqorak"

Koʼrinishi va toʼqilish texnikasiga koʼra qoʼngʼirotlarning tuksiz gilamlari bir necha turda boʼladi. Bezak berilishi nuqtai nazaridan ularning eng oddiysi qoqma palas yoki qoqma gilam (qoqma soʼzidan olingan – arqoq ip gilamdoʼzlik asbobi boʼlgan yogʼoch qilich bilan qattiq zichlanadi) hisoblanadi. Uning bezagi odatda gilamning oʼng-tersida bir xil rangda tekis tushgan yoʼl-yoʼl shakllardan iborat boʼladi. Taqir-gilam (taqir – tuproq, loyning tekis yoki yorilgan sathi) bezakdor qilib ishlanishi boʼyicha gilam palaslar orasida eng rangdori va oʼziga xosi hisoblanadi, bu turdagi gilamlarning asosiy naqshlari va rangdorligi asos iplarga arqoq iplarni bogʼlab tugun tushirish yoʼli bilan toʼqiladi.

Bir rangdagi arqoq ipdan foydalangan gilamdoʼz usta asos iplar boʼylamasiga qarab naqsh yasaydi, naqshlar orasida ishlatiladigan boshqa ranglardagi iplarga oʼtishda esa aynan shu toʼqish uslubiga xos boʼlgan va yorugʼlikka tutilganda koʼrinadigan oraliq yoriqlar hosil boʼladi. Bunday gilamlarning naqshiy jamlanmasi asosini aylana tartibida tushirilgan. Rombsimon shaklli, shoxsimon gajaklari turli tomonlarga qaratilgan, tugdona gul deb ataladigan naqshlar tashkil etadi. Gilamlarga naqsh tushirishda jonivorlar, hasharotlar yoki qushlarning, hatto roʼzgʼor buyumlarining uslublashtirilgan tasvirlaridan foydalaniladi, bu naqshlarga qoʼchqorshox, chayonnusxa, qushnusxa yoki taroqgul kabi nomlar berilgan.