"Pog'onali romb"

Oʼzbekistonning janubiy hududlarida yashovchi aholining maishiy muhitida silliq toʼqilgan gilamlar koʼp uchraydi, biroq oʼtmishda tukli gilamdoʼzlik ham keng tarqalgan boʼlgan. Silliq toʼqilgan gilamlar tashqi koʼrinishi va toʼqilish uslubiga koʼra farqlanadi.

Taqir-gilam (taqir – tuproq, loyning tekis yoki yorilgan sathi) bezakdor qilib ishlanishi boʼyicha gilam palaslar orasida eng rangdori va oʼziga xosi hisoblanadi, bu turdagi gilamlarning asosiy naqshlari va rangdorligi asos iplarga arqoq iplarni bogʼlab tugun tushirish yoʼli bilan toʼqiladi. Bir rangdagi arqoq ipdan foydalangan gilamdoʼz usta asos iplar boʼylamasiga qarab naqsh yasaydi, naqshlar orasida ishlatiladigan boshqa ranglardagi iplarga oʼtishda esa aynan shu toʼqish uslubiga xos boʼlgan va yorugʼlikka tutilganda koʼrinadigan oraliq yoriqlar hosil boʼladi.

Bunday gilamlarning naqshiy jamlanmasi asosini aylana tartibida tushirilgan rombsimon shaklli, shoxsimon gajaklari turli tomonlarga qaratilgan, tugdona gul deb ataladigan naqshlar tashkil etadi. Gilamlarga naqsh tushirishda jonivorlar, hasharotlar yoki qushlarning, hatto roʼzgʼor buyumlarining uslublashtirilgan tasvirlaridan foydalaniladi, bu naqshlarga kaykalak yoki qoʼchqorak (qoʼchqor shoxi), chayonnusxa, taroqgul yoki pichok uchi kabi nomlar berilgan. Bu naqshlarning deyarli barchasi himoyalovchi kuchga ega sanaladi va hozirgacha baʼzi mahalliy xonadonlarni jihozlashda ishlatib kelinadi.