O‘zbek kashtachiligining mashhurligi nafaqat uyni bezashda o‘rnini egallagan , balki shu kungacha shakllangan urf-odat va marosimlar bilan ham izohlanadi. So’zana (igna soʻzidan) asosan Oʻzbekistonning qadimgi oʻtroq dehqonchilik madaniyatining shaharlari va yirik qishloqlarida, savdo va hunarmandchilik markazlarida tarqalgan, Xorazmdan tashqari. Shahar aholisi orasida qo’lda tikilgan Suzani panellari turar-joy o’lchamiga moslashtirilgan katta edi.
So’zana kompozitsiyasining butun maydonida, Toshkentdan tashqari, ritmik ravishda almashinadigan dumaloq rozetlar Samarqand va Jizzax maktablariga ham xosdir.Samarqand mahsulotlarining rangi qizg’in va qat’iy rang sxemasi bilan ajralib turadi. Ushbu kompozitsiya bilan kashta tikish naqshlarining asl ma’nosi – lola – uzoq vaqtdan beri unutilgan, shuningdek, girdob elementlari – qo’riqchi vazifasini bajargan rozetlarning atrofidagi jingalaklar. Keyinchalik, bu jingalaklar kuchukbachcha – (lit. kuchukchalar) deb ataldi. Ayrim mutaxassislar naqshning ma’nosini zardushtiylik dini bilan bog‘lab, zardushtiylikda it insonni yovuz ruhlardan himoya qiluvchi hisoblanganligini ta’kidlaydilar.
Oʻzbekiston Davlat Sanʼat Muzeyi (Toshkent)