"Medalyon"

“Oy gilam” nomini Qashqadaryo viloyati qo‘ng‘irot hunarmandlari qo‘llashadi. Baʼzan oy gilamlariga nisbatan “qiz gilam” atamasi ham qoʻllanadi, bu uning sarpa tarkibiga kirganligi va maʼnaviyatda muqaddas maʼnoga ega ekanligi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Gilamlar kompozitsiyasi markazi Turkiy tilli xalqlar gilamdoʻzligida universal naqsh boʻlgan teng qirrali xochli (qaykalak) sakkiz qirrali tumor koʻrinishidagi oy-nusxa naqshidan iborat boʻlgan. Bu bezakning kelib chiqishi oʻgʻuz qabilalarining gilamdoʻzligiga borib taqaladi, uning anʼanalari turkmanlarning gilamdoʻzligida oʻz ifodasini topgan.

Boshqa tomondan, oʻzbek qabilaviy guruhlariga mansub Dashtiqipchoq gilamdoʻzligi anʼanalari oy gilamlarida gavdalangan boʻlib, bu kompozitsiyaning asosiy maydoni hoshiyalari va jiyaklari dizaynida oʻz ifodasini topgan. Bu naqsh turkmanlarda gyol (koʻl yoki gul), turunj (rozet yoki sitrus mevasi), oʻzbeklarda qalqon nusxa nomi bilan mashhur. Qiz gilamlar Markaziy Osiyodagi turkiy gilamdoʻzlikning ikki asosiy oqimi yoki yoʻnalishi anʼanalarining tarixiy simbiozi va oʻzaro taʼsirining ramziy timsolidir.